Lekkoatletyka

Zapraszamy osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi, intelektualnymi oraz z dysfunkcją wzroku.

KLASYFIKACJA
Do zawodów paralekkoatletycznych dopuszczeni są zawodnicy spełniający Minimalne Kryterium Niepełnosprawności
w jednym z 10 rodzajów niepełnosprawności: ośmiu
narządu ruchu i po jednym narządu wzroku oraz z niepełnosprawnością intelektualną. Są to:
• Zmniejszona siła mięśni – niepełnosprawność polega
na tym, że mięśnie kończyn lub tułowia są całkowicie
lub częściowo sparaliżowane w wyniku urazu rdzenia
kręgowego, polio lub rozszczepu kręgosłupa.
• Zmniejszony zakres ruchu pasywnego – zakres ruchu
jednego lub większej liczby stawów jest na stałe zmniejszony w wyniku urazu, choroby lub wady wrodzonej.
• Niedobór kończyn – całkowity lub częściowy brak
kości i/lub stawów od urodzenia lub jako następstwo wypadku (np. amputacje urazowe) lub choroby
(np. amputacje onkologiczne).
• Niezborność ruchów – brak koordynacji mięśniowej spowodowany problemami z częściami
centralnego układu nerwowego, który kontroluje
ruch i równowagę. Spowodowany najczęściej
urazami mózgu lub mózgowym porażeniem
dziecięcym.
• Atetoza – powtarzające się mimowolne ruchy kończyn spowodowane zmianą napięcia mięśniowego
wynikającego z problemów z centralnym układem
nerwowym. Spowodowane najczęściej mózgowym
porażeniem dziecięcym.
• Wzmożone napięcie mięśniowe – nietypowy wzrost
napięcia mięśniowego wraz ze zredukowaną zdolnością mięśni do rozciągania, sztywnością stawów,
z powolnością ruchów i problemami z równowagą.
Dolegliwości te spowodowane są problemami z centralnym układem nerwowym i najczęściej występują
w następstwie mózgowego porażenia dziecięcego,
urazów mózgu i udaru.
• Niskorosłość – zmniejszony wzrost i długość kończyn spowodowany achondroplazją lub wrodzoną
łamliwością kości.
• Skrót kończyny – różnica długości kończyn nie
mniejsza niż 7 cm, spowodowana urazem, chorobą
lub wadą wrodzoną.
• Niepełnosprawność narządu wzroku – osłabiony
wzrok w wyniku uszkodzenia struktury oka, nerwu
wzrokowego lub obszaru mózgu odpowiedzialnego
za zmysł wzroku.
• Niepełnosprawność intelektualna – zmniejszone
zdolności intelektualne lub zdolność do adaptacji
zachowania, zdiagnozowane przed ukończeniem
18. roku życia.
W zależności od niepełnosprawności i jej nasilenia
zawodnicy mają przyporządkowaną określoną klasę
startową, w ramach której rywalizują podczas zawodów
sportowych. Dopuszcza się jednak łączenie klas w ramach
określonych grup niepełnosprawności. Obecnie wyróżnia
się 59 klas startowych: 20 klas biegów i skoków, 7 klas
wyścigów na wózkach, 2 klasy we Frame Runningu, 19 klas rzutów z pozycji stojącej i 11 klas rzutów z pozycji
siedzącej. Klasy oznaczone są literą (T – dla biegów, skoków i wyścigów oraz F – dla rzutów) oraz numerem.
Klasy T11-13 oraz F11-13 oznaczają zawodników z niepełnosprawnością narządu wzroku:
• T11/F11 – bardzo niska ostrość wzroku i/lub braki
percepcji światła,
• T12/F12 – wyższa ostrość wzroku niż w klasach T11/
F11 i/lub pole widzenia mniejsze niż 5 stopni,
• T13/F13 – wyższa ostrość wzroku niż w klasach T12/
F12 i/lub pole widzenia mniejsze niż 20 stopni.
Klasa T20/F20 oznacza niepełnosprawność intelektualną powstałą przed 18. rokiem życia, mającą wpływ na
występ zawodnika. Kryteria pozwalające na przyznanie
klasy są ściśle określone z podziałem na rodzaje konkurencji (biegi, rzuty i skoki).
Klasy T32-34 (wyścigi na wózkach), T35-38 (biegi), T71-72
(Frame Running), F31-34 (rzuty z pozycji siedzącej), F35-38
(rzuty w pozycji stojącej) obejmują niepełnosprawności
wpływające na koordynację ruchową: niezborność ruchów,
atetozę i wzmożone napięcie mięśniowe.
• T32 – umiarkowane lub znaczne upośledzenie
koordynacji ruchowej wszystkich czterech kończyn
i tułowia, zwykle mniej widoczne po jednej stronie
ciała lub w nogach. Zmniejszona zdolność do rzutów i poruszania wózka. Słaba kontrola tułowia.
• T33 – umiarkowane lub znaczne upośledzenie
koordynacji ruchowej 3-4 kończyn, jednak zwykle
z zachowaniem pełnej kontroli funkcjonalnej bardziej
sprawnej ręki. Napędzanie wózka jest utrudnione
z powodu znacznej asymetrii w rozwoju rąk i/lub
osłabionego chwytu w jednej z dłoni oraz zmniejszonej ruchomości tułowia.
• T34 – upośledzenie czterech kończyn zwykle bardziej dotykające kończyn dolnych niż górnych. Ręce
i tułów przejawiają dobrą siłę, a zdolność chwytu
jest porównywalna z osobami pełnosprawnymi.
• T35 – upośledzenie czterech kończyn bardziej
dotykające kończyny dolne niż górne. Zdolność do
biegu jest znacznie zmniejszona, a długość kroku
skrócona.
• T36 – zawodnik przejawia umiarkowaną niezborność
ruchów, atetozę lub wzmożone napięcie mięśniowe
albo wszystkie wymienione niepełnosprawności
w obrębie wszystkich czterech kończyn. Ręce są
zwykle bardziej lub równie dotknięte tymi niepełnosprawnościami niż nogi. Mimowolne ruchy są
wyraźnie widoczne zarówno w postawie stojącej, jak
i w trakcie wykonywania ruchów.
• T37 – zawodnik przejawia umiarkowaną niezborność
ruchów, atetozę lub wzmożone napięcie mięśniowe
albo wszystkie wymienione niepełnosprawności
w obrębie jednej strony ciała. Druga strona może
być minimalnie dotknięta niepełnosprawnością, lecz
zawsze przejawia dobre zdolności funkcjonalne podczas biegu. Ruchy ramion są asymetryczne. Widoczna
jest również asymetria tułowia.
• T38 – zawodnik przejawia niezborność ruchów,
wzmożone napięcie mięśniowe i/lub atetozę podczas sprawdzianów ruchowych, co ma wpływ na możliwości biegowe. Upośledzenie koordynacji
ruchowej ma nasilenie lekkie do umiarkowanego
i dotyka od jednej do czterech kończyn. Koordynacja
i równowaga są zwykle dotknięte w stopniu lekkim,
co w minimalnym stopniu wpływa na zdolność
zawodników do biegania i skakania.
• T71 – zawodnik przejawia znaczne zaburzenia koordynacji (niezborność ruchów, wzmożone napięcie
mięśniowe, atetozę) powodujące trudność w kontroli tułowia i kończyn dolnych. Ma również duże
trudności w utrzymaniu pozycji stojącej i w transferze na sprzęt startowy. Do startu w zawodach używa
się trójkołowca do Frame Runningu.
• T72 – zawodnik przejawia znaczne zaburzenia koordynacji, podobne jak w klasie T71, jednak o mniejszym
natężeniu. Może być w stanie przejść samodzielnie
lub z pomocą krótkie dystanse. Do startu w zawodach
używa się trójkołowca do Frame Runningu.
• F31 – zawodnik przejawia znacznie wzmożone napięcie
mięśniowe i atetozę, co wpływa na zakres ruchów i/lub
kontrolę ruchów wszystkich czterech kończyn i tułowia. Funkcjonalność dłoni jest słaba, co w połączeniu
z osłabionym chwytem znacznie zmniejsza zakres ruchu
wykonywanego podczas rzutu i kontrolę sprzętu.
• F32 – zawodnik przejawia znacznie lub umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe oraz niezborność ruchów i/lub atetozę, co wpływa na zakres i/
lub kontrolę ruchów wszystkich czterech kończyn
i tułowia, zwykle bardziej dotykając jedną stronę
ciała bądź nogi. Chwyt nie jest mocno osłabiony, ale
ruch rzutowy jest słabo skoordynowany. Zdolność
do kontrolowania tułowia podczas rzutu jest słaba.
• F33 – zawodnik przejawia znacznie lub umiarkowanie
wzmożone napięcie mięśniowe, niezborność ruchów
lub atetozę, wpływające na trzy-cztery kończyny, zwykle
pozostawiając niemal pełną kontrolę w mniej dotkniętej
niepełnosprawnością ręce. Zawodnik jest w stanie rzucać sprzętem z pełną siłą, aczkolwiek z ograniczoną kontrolą podczas rzutu. Podczas gdy zawodnik jest w stanie
dobrze złapać sprzęt, duży wpływ na wykończenie rzutu
ma obniżona sprawność palców. Ruchy tułowia są ograniczone przez prostownik grzbietu, więc rzut następuje
głównie z siły ramienia.
• F34 – zawodnik przejawia zwykle znacznie lub umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe w obu nogach, co ma duży wpływ na utrzymanie równowagi
i chód. Ramiona i tułów zwykle demonstrują wysoką siłę
i niemal pełną zdolność do chwytu, wyrzutu i dokończenia próby. Często występuje słaba koordynacja ruchu
rąk. Wzmożone napięcie mięśniowe tułowia i nóg może
powodować lekkie ograniczenia rzutowe.
• F35 – zawodnik zwykle ma bardziej dotknięte niepełnosprawnością nogi niż ręce. Może również mieć
poważne problemy z koordynacją ruchów jednej
ręki. Umiarkowanie wzmożone napięcie mięśniowe
w nogach znacznie ogranicza zdolność zawodnika do
chodzenia i biegania. Zawodnik ma niezłą lub dobrą
siłę funkcjonalną oraz zdolność do chwytu, wyrzutu
i dokończenia próby w rzucającej ręce, porównywalną z przejawianą u sportowców pełnosprawnych.
Przepisy stanowiące o przynależności zawodników
do klas F34 i F35 są podobne. Główną różnicą, cechującą te dwie klasy, jest sposób wykonywania rzutów. W przypadku klasy F34 jest to pozycja siedząca, a F35
– stojąca. W związku z powyższym, od 2018 r. zawodnicy
mają prawo wyboru, w której z tych klas chcą startować.
• F36 – zawodnik przejawia umiarkowaną atetozę, niezborność ruchów i czasami wzmożone napięcie mięśniowe. Powyższe niepełnosprawności dotykają wszystkich czterech kończyn. Ramiona są zwykle podobnie
lub bardziej dotknięte niepełnosprawnością niż nogi.
Mimowolne ruchy są wyraźnie widoczne na przestrzeni
tułowia i/lub kończyn, zarówno kiedy zawodnik próbuje
utrzymać pozycję stojącą (atetoza), jak i podczas prób
wykonywania konkretnych ruchów (drżenie).
• F37 – zawodnik ma umiarkowanie wzmożone
napięcie mięśniowe, niezborność ruchów lub atetozę w jednej połowie ciała. Druga strona może być
minimalnie dotknięta ww. niepełnosprawnościami,
ale prezentuje dobrą zdolność funkcjonalną w rzutach. Widoczna jest trudność w przenoszeniu ciężaru ciała na nogę dotkniętą niepełnosprawnością.
Poszkodowana ręka może wykazywać minimalną
zdolność funkcjonalną. Zwykle widoczna jest również
asymetria w budowie tułowia.
• F38 – zawodnik wyraźnie przejawia niezborność ruchów,
wzmożone napięcie mięśniowe i/lub atetozę podczas
testów na Minimalne Kryterium Niepełnosprawności.
Niepełnosprawność ma nasilenie od lekkiego do
umiarkowanego i może dotykać od jednej do czterech
kończyn. Koordynacja i zdolność utrzymania równowagi
podczas rzutu mogą być nieco obniżone, ale generalnie
zawodnik jest w stanie swobodnie biec i rzucać, używając takiej techniki, jak sportowcy w pełni sprawni.
W klasach T40-41 oraz F40-41 startują zawodnicy z niskorosłością. Są przyporządkowani do tych klas w zależności od wzrostu i proporcjonalności kończyn górnych.
Zawodnicy z klas T40 i F40 są niżsi niż ci z klas T41 i F41.
Zawodnicy z klas startowych T51-54 (wyścigi na wózkach),
T42-47, T61-64 (biegi i skoki), F51-57 (rzuty z pozycji siedzącej) i F42-46, F61-64 (rzuty stojące) są dotknięci jedną
lub większą liczbą niepełnosprawności mięśniowo-szkieletowych, takich jak niedobór kończyn, różnica długości
kończyn, obniżona siła mięśniowa lub obniżony zakres
ruchów.
Od 2018 r. wprowadzone zostały nowe klasy startowe
T/F61-64, przeznaczone dla zawodników używających
protez podczas biegu oraz skoku. Od tej pory klasy
T/F42-44 przeznaczone są wyłącznie dla zawodników
poruszających się za pomocą własnych kończyn. Kryteria
dla biegów, skoków i rzutów są takie same.
• T42/F42 – zawodnicy z jednym lub większą liczbą
rodzajów niepełnosprawności, takich jak zmniejszona
siła mięśni lub zmniejszony zakres ruchu, dotyczącym
funkcjonalności biodra i/lub kolana w jednej lub obu
kończynach dolnych, co powoduje silne ograniczenia
w zdolności do wykonywania rzutów, skoków i biegu.
• T43/F43 – zawodnicy z niepełnosprawnością obu nóg,
spełniający Minimalne Kryterium Niepełnosprawności
dotyczące podudzi, stawów skokowych i/lub stóp.
• T44/F44 – zawodnicy z tej klasy mają jedną lub większą liczbę niepełnosprawności, przy czym Minimalne
Kryterium Niepełnosprawności spełnia jedna kończyna dolna. Upośledzenie funkcjonalności widoczne jest
w stopie, stawie skokowym i/lub podudziu.
• T61/F61 – zawodnicy z amputacją dwóch kończyn dolnych powyżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
• T62/F62 – zawodnicy z amputacją dwóch kończyn
dolnych poniżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
• T63/F63 – zawodnicy z amputacją jednej kończyny dolnej powyżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach
biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
• T64/F64 – zawodnicy z amputacją jednej kończyny dolnej poniżej kolana, którzy biorą udział w konkurencjach
biegowych i rzutowych z zastosowaniem protezy.
Podstawową niepełnosprawnością charakteryzującą klasy
T45/F45, T46/F46, T47 jest upośledzenie kończyn górnych.
Zawodnicy startują w pozycji stojącej. Kryteria dla biegów
i skoków nieznacznie różnią się od kryteriów dla rzutów.
• T45 – zawodnicy z niepełnosprawnością obu
kończyn górnych, dotyczącą ramion i/lub stawów
łokciowych. Klasa obejmuje również podwójne
amputacje powyżej łokcia.
• T46 – zawodnicy z niepełnosprawnością jednej kończyny górnej, obejmującą uszkodzenia lub niedoskonałości ramienia i/lub stawu łokciowego oraz z niepełnosprawnością obu rąk, obejmującą przedramiona
i/lub nadgarstki. Klasa obejmuje również amputację
jednej kończyny górnej powyżej stawu łokciowego,
a także obu kończyn na poziomie przedramienia lub
nadgarstka. T47 – zawodnicy z niepełnosprawnością jednej kończyny górnej na poziomie ramienia, łokcia lub nadgarstka, mającą wpływ na wyniki w biegach sprinterskich. Do klasy tej przypisani są również zawodnicy
z amputacją przedramienia lub z wyłuszczeniem
w nadgarstku.
• F45 – zawodnicy z niepełnosprawnością obu
ramion, którzy spełniają Minimalne Kryterium
Niepełnosprawności dla kończyn górnych, takie jak
zmniejszony pasywny zakres ruchu, zmniejszoną siłę
mięśniową do tego stopnia, że wpływa na zdolność
zawodnika do chwycenia i wyrzutu sprzętu.
• F46 – zawodnicy z niepełnosprawnością jednej kończyny górnej, porównywalną do amputacji poprzez
lub powyżej nadgarstka. Jeśli zawodnik ma niepełnosprawność obu kończyn górnych, ale tylko jedna z nich
spełnia Minimalne Kryterium Niepełnosprawności,
również jest przypisany do tej klasy startowej.
Zawodnicy przypisani do klas T51-54 (wyścigi na wózkach) oraz F51-57 (rzuty z pozycji siedzącej) używają
specjalistycznego sprzętu, takiego jak wózki wyścigowe
oraz siedziska rzutowe, tzw. „kozy”.
• T51 – zawodnik najczęściej przejawia zmniejszoną
siłę mięśni ramion oraz trudności w wyprostowaniu
stawów łokciowych podczas ruchu niezbędnego do
napędzania obręczy kół. Obserwuje się również brak
siły mięśni tułowia. Wózek jest napędzany poprzez
ruch zginacza łokcia i prostownika nadgarstka.
• T52 – zawodnik używa do napędzania wózka siły
mięśni ramion, łokci i nadgarstków. Siła mięśni palców bywa pełna, jednak zanika w mięśniach środkowych
dłoni. Obserwuje się również brak siły mięśni tułowia.
• T53 – zawodnicy mają pełną kontrolę ramion, ale nie
wykazują aktywności mięśni brzucha oraz grzbietu
(poziom 0).
• T54 – zawodnicy mają pełną siłę mięśniową ramion
oraz tułowia. Mogą również wykazywać pewną
funkcjonalność kończyn dolnych.
• F51 – zawodnicy wykazują lekko obniżoną lub pełną
siłę mięśni ramion, zginaczy łokcia i prostowników
nadgarstka. Mięśnie trójgłowe ramion są niefunkcjonalne i możliwy jest ich zanik. Nie wykazują
również żadnej siły mięśni tułowia. Z powodu niefunkcjonujących mięśni zginaczy palców, możliwość
chwycenia sprzętu jest znacznie utrudniona. Ręka
niewykonująca rzutu zwykle wymaga przywiązania
do tyczki, będącej elementem siedziska rzutowego,
celem stabilizacji zawodnika.
• F52 – zawodnicy zwykle wykazują dobrą siłę mięśni
ramion i lekko osłabioną lub pełną siłę mięśni łokcia
i nadgarstka, dzięki czemu mogą łatwiej dokonywać
rzutu. Z powodu niefunkcjonujących mięśni zginaczy
palców, możliwość chwycenia sprzętu jest znacznie utrudniona. Ręka niewykonująca rzutu zwykle
wymaga przywiązania do tyczki, będącej elementem
siedziska rzutowego, celem stabilizacji zawodnika.
• F53 – zawodnicy wykazują pełną siłę mięśni ramion,
łokcia i nadgarstka. Siła mięśni zginaczy palców
jest pełna, jednak zanika w mięśniach środkowych
dłoni. Możliwość chwycenia sprzętu rzutowego
jest porównywalna do wykazywanej u sportowców
w pełni sprawnych i może zostać przeniesiona do
fazy rzutu. Ręka niewykonująca rzutu zwykle chwyta
tyczkę. Zawodnicy z częściową lub pełną funkcjonalnością mięśni tułowia, których niepełnosprawność ręki spełnia kryteria dla klasy F52, zwykle są
ulokowani w tej klasie startowej.
• F54 – zawodnicy mają pełną siłę i kontrolę ruchów
ramion, ale nie wykazują żadnej siły mięśni brzucha
i nie potrafią utrzymać pozycji siedzącej. Zawodnicy
z częściową lub pełną funkcjonalnością mięśni tułowia, których niepełnosprawność ręki spełnia kryteria dla klasy F53, zwykle są ulokowani w tej klasie
startowej.
• F55 – zawodnicy posiadają pełną funkcjonalność
ramion oraz częściową lub pełną siłę mięśni tułowia, ale nie przejawiają żadnej możliwości ruchu
kończyn dolnych. Klasa startowa obejmuje również
wyłuszczenia w obu stawach biodrowych.
• F56 – zawodnicy mają pełną siłę i kontrolę ruchów
ramion i tułowia. Stabilizacja miednicy jest osiągana
poprzez zdolność do złączenia kolan. Zwykle obserwuje się zanik odwodziciela i prostownika biodra.
Porównywalne ograniczenia ruchowe obserwuje się
w przypadku podwójnej amputacji powyżej kolana.
Zawodnicy wykazujący pewną siłę mięśni nóg,
jednak niemający nad nimi kontroli, również będą
przypisani do tej klasy startowej.
• F57 – zawodnicy spełniający jedno lub więcej
Minimalnych Kryteriów Niepełnosprawności dla
zmniejszonej siły mięśni, niedoskonałości kończyny
dolnej, zmniejszonego pasywnego zakresu ruchu
lub skrótu kończyny dolnej, którzy nie spełniają kryteriów dla klas F51-56.